پرداختن به نفاق و منافقان در 12 سوره قرآنی، افزون بر سوره ویژه آن، می‏‌تواند خطر این خوی زشت انسانی را به ما بنمایاند همچنین مذمت‏‌ها و هشدارهای معلم قرآن (پیامبر) و مؤول آن (امام علی) در این‏‌باره، افزون‏‌تر از بسیاری عیب‏‌های اخلاقی است.

پیامبر خدا(ص) درباره این‌که منافق چگونه خود را به گریه می‌اندازد؟ فرمودند:" چشمان منافق، در اختیار اوست، هر طور بخواهد گریه می‏‌کند1".

آن حضرت همچنین در پاسخ به این پرسش که نفاق در قلب انسان چگونه آغاز می‌شود؟ می‌فرمایند: "نفاق، ابتدا به صورت نقطه‏‌ای سیاه ظاهر می‏‌شود و هرچه نفاق بیشتر شود، آن نقطه بزرگ‌تر می‏‌گردد و چون نفاق به مرحله کمال رسد، دل به کلّی سیاه می‏‌شود2".

امام علی(ع) نیز در بیان صفات منافق‌ترین مردم فرمودند: "آشکارترین منافق کسی‏ است که به‏ طاعت (خدا) فرا خواند و خودش بدان عمل نکند و از معصیت باز دارد و خودش از آن باز نایستد3".

رسول مکرم اسلام هم در حدیثی نشانه‌های نفاق را اینگونه معرفی می‌کنند: "منافقان‏ را نشانه‏‌هایی است که با آنها شناخته می‏‌شوند: درودشان لعنت است، پرخور و شکم باره‏‌اند، به غنایم دستبرد می‏‌زنند، به ‏مساجد نزدیک نمی‏‌شوند، مگر با اکراه و ریاکاری، نماز را آخر وقت می‏‌خوانند، خود را بزرگ‏ می‏‌شمرند، به طوری که با کسی انس و الفت نمی‏‌گیرند و کسی هم با آنان‏ الفت نمی‏‌گیرد، شب مانند چوب خشک می‏‌افتند (شب زنده‏‌داری ندارند) و روز صدای خود را به جرّ و بحث بلند می‏‌کنند4".

منابع:

1- کنز العمّال: 854 منتخب میزان الحکمة: 566

2- کنزالعمّال: 1734 منتخب میزان الحکمة: 566

3- غررالحکم: 3214 منتخب میزان الحکمة: 566

4- کنزالعمّال: 862 منتخب میزان الحکمة: 566