مقدمه

از توصیه‌هایی مثل نوشیدن هشت لیوان آب در روز تا هشدارهایی مثل در خانه ماندن در فصل سرما هنگام بیماری، بعضی باورهای متداول پزشکی باوجود اینکه بارها و بارها نادرستی‌شان تایید شده است اما در بین عموم باقی می‌مانند. در زیر به 10 مورد از آنها اشاره می‌کنیم.

باور 1: واکسن‌ها ممکن است موجب بروز آنفولانزا (و اوتیسم) شوند.

بااینکه بدن ممکن است با یک تب خفیف به همه واکسن‌ها واکنش دهد اما این شایعات که واکسن آنفولانزا باعث ابتلا به آنفولانزا می‌شود کاملاً نادرست است. درست است که این واکسن حاوی ویروس‌های مرده آنفولانزا است اما این ویروس‌ها مرده هستند. یک ویروس مرده نمی تواند موجب ابتلا به آنفولانزا شود. درمورد اینکه واکسن‌ها موجب ابتلا به اوتیسم می‌شوند هم باید گفت که این شایعه در سال 1998 توسط یک مقاله که در مجله “The Lancet” به چاپ رسید، پخش شد. در این مقاله، والدین هشت کودک مبتلا به اوتیسم عنوان کرده بودند که تصور می‌کنند فرزندانشان بعد از زدن واکسن سرخک و سرخجه به این مشکل مبتلا شده‌اند. ارتباط بین این دو خیلی زود با علت جایگزین شد و از آن زمان باوجود تحقیقات بیشمار که هیچ ارتباطی بین این واکسن‌ها و بالا بردن احتمال ابتلا به اوتیسم پیدا نکردند، این شایعات همه جا پراکنده شد. متاسفانه، بقای این باور نادرست زمان و هزینه زیادی را که می‌توانست در جهت تحقیقات مربوط به اوتیسم صرف شود، برای اثبات دوباره و دوباره اینکه واکسیناسیون موجب ابتلا به آن نمی‌شود تلف می‌کند.

باور 2: مکمل‌های غذایی همیشه سلامت شما را ارتقاء می‌بخشند.

تحقیقات مختلفی به اثبات می‌رسانند که مکمل‌های ویتامینه نه‌تنها ممکن است بی‌تاثیر باشند، بلکه می‌توانند خطراتی نیز به دنبال داشته باشند. بعنوان مثال، افرادیکه ویتامین C و E مصرف می‌کنند، ممکن است خود را در معرض ابتلا به سرطان قرار دهند زیرا مقدار زیاد از این آنتی‌اکسیدان‌ها ممکن است موجب اختلالات ژنتیکی شود. به همین ترتیب، در یک تحقیق دیگر مشخص شد که مکمل‌های روغن ماهی با سرطان در موش‌ها مرتبط است. FDA به اندازه داروها برای مکمل‌های غذایی هم قوانین ندارد به همین دلیل درمورد ایمنی بسیاری از مکمل‌ها تحقیق نشده است. علاوه‌براین، ممکن است ادعاهای تاییدنشده‌ای روی برچسب ظرف این مکمل‌ها نوشته شده باشد و حتی ممکن است دوز مصرفی نیز نادرست توصیه شده باشد. اما اگر این ویتامین‌ها و ترکیبات از موادغذایی طبیعی دریافت شوند نه قرص و مکمل، نیازی به نگرانی برای مصرف دوز بالا نیست.

باور 3: هوای سرد باعث مریض شدنتان می‌شود.

این باور در سراسر جهان متداول است اما کاملاً اشتباه است. تحقیقات نشان داده است که بیشتر علائم سرماخوردگی--چه واقعی و چه تصوری--در زمانی که سردمان است احساس می‌شود اما این درجه هوا نیست که ما را در مقابل ویروس‌ها آسیب‌پذیرتر می‌کند. از سال 1968 که تحقیقی در مجله پزشکی نیوانگلند به چاپ رسید، مشخص شد که وقتی محققان افراد سرمایی را در معرض rhinovirus، یکی از متداول‌ترین ویروس‌های سرماخورگی، قرار دادند چه اتفاقی افتاد. نتیجه‌ها نشان داد که افراد در هوای سرد نسبت به زمان‌هایی که در دماهای متعادل‌ترین هستند، احتمال بیشتری برای ابتلا به سرماخوردگی ندارند. و اگر سرماخورده باشید، هیچ دلیلی ندارد که نتوانید بیرون در هوای سرد بروید. بااینکه استراحت در این زمان بسیار عالی است اما هوای سرد تفاوتی در سرعت بهبودی شما ایجاد نمی‌کند. درواقع، بااینکه تحقیقات در این زمینه در مراحل ابتدایی است، اما این امکان وجود دارد که قرارگیری در معرض هوای سرد می‌تواند حتی به بدنتان کمک کند. برخی دانشمندان حدس می‌زنند که سرماخوردگی به این دلیل در ماه‌های سرد بیشتر اتفاق می‌افتد که افراد بیشتر در داخل خانه و فضاهای سربسته می‌مانند، بیشتر با هم در ارتباط نزدیک هستند و میکروب‌ها فرصت بیشتری برای پراکنده‌ شدن دارند.

باور 4: ما فقط از 10 درصد مغز خود استفاده می‌کنیم.

از سال 1907 تا بحال سخنرانان انگیزشی و گروه‌های خودیاری از این نکته برای تشویق مردم به استفاده از قابلیت‌های خود استفاده می‌کردند. اما هیچیک از این افراد نمی‌توانستند ادعای خود را از نظر علمی نیز ثابت کنند. امروز می‌توان با استفاده از دستگاه‌های تصویربرداری پیشرفته، به هر قسمت از مغز که بخواهیم نگاه کنیم و در هر زمان که می‌خواهیم مقدار فعالیت مغز را بررسی کرده و به این باور بخندیم. اما چرا این باور نادرست هنوز بین مردم وجود دارد؟ شاید از آن خوشمان می‌آید. احتمالاً می‌خواهیم فکر کنیم که از همه قدرتمان استفاده نکرده‌ایم.

باور 5: قند، بچه‌ها را شیطان می‌کند.

به ندرت می‌توان پدر یا مادری را پیدا کرد که به این باور اعتقاد نداشته باشد. در یک تحقیق هوشمندانه جدید به بچه‌ها غذای شیرین‌شده با آسپارتام دادند که ترکیبی بدون قند است. محققان به نیمی از والدین گفتند که این غذا حاوی قند است و به نیمی دیگر واقعیت را گفتند. والدینی که تصور می‌کردند بچه‌هایشان غذای حاوی قند مصرف کرده‌اند گزارش دادند که آنها غیرقابل‌کنترل و بسیار فعال شده‌اند. اما یک سنسور روی مچ این بچه‌ها که سطح فعالیت آنها را اندازه‌گیری می‌کند، خلاف این را نشان می‌داد: بچه‌ها کاملاً طبیعی رفتار می‌کردند. قندیجات معمولاً زمانی به بچه‌ها داده می‌شود که قوانین شل‌تر هستند و بچه‌های دیگری هم در آن اطراف هستند--مثل جشن‌های تولد و تعطیلات. ممکن است این دلیل نشر این باور نادرست میان عموم بوده باشد.

باور 6: اگر دچار صدمه‌ای شدید که موجب بیهوشی شد، باید سعی کنید بیدار بمانید.

این صدمات و غش کردن‌ها بسیار اتفاق می‌افتد و بااینکه همیشه نیاز به توجه پزشکی برای آن است، معمولاً چندان جدی و خطرناک نیستند. هشدار برای بیدار ماندن بعد از بیهوشی و غش معمولاً از یک سوءتعبیر درمورد یک نوع آسیب‌ خاص به سر ناشی می‌شود--نوعی که موجب خونریزی مغزی می‌شود-- که موجب کما یا بدتر از آن می‌شود. اما این اتفاق بسیار نادر است و درمورد افرادی که دچار بیهوشی‌های معمولی می‌شوند صدق نمی‌کند. اگر توسط پزشک معاینه شدید و نظر او این بود که دچار یک بیهوش یا غش عادی و خفیف بوده‌اید، نیازی به نگرانی نیست.

باور 7: آدامس تا 7 سال در معده‌ می‌ماند.

بااینکه درست است که بسیاری ترکیبات موجود در آدامس مثل الاستومرها، رزین و موم قابل‌هضم نیستند، اما این به آن معنا نیست که تا آخر عمر در شکمتان می‌ماند. بیشتر آنچه می‌خوریم--حتی چیزهایی که توصیه می‌شود مصرف کنیم مثل فیبر--قابل‌هضم نیستند. اما دستگاه گوارش یک ماشین ارگانیک قوی است که هر چیزی که قادر به جذب آن نباشد، رد می‌کند. باوجود چسبندگی آدامس، این ماده مستقیم از دستگاه گوارشتان رد شده از بدنتان دفع می‌شود.

باور 8: مطالعه در تاریکی یا بیش از اندازه نزدیک نشستن به تلویزیون، بینایی‌تان را ضعیف می‌کند.

نور کم یا زیاد، خیره شدن به تلویزیون از فاصله نزدیک بی‌شک باعث می‌شود جشمانتان بیشتر کار کرده و اذیت شود اما هیچ سند و مدرکی ثابت نمی‌کند که این کارها می‌تواند تخریب طولانی‌مدت برای چشمانتان ایجاد کند. باور نادرست درمورد تلویزیون از دهه شصت شروع شد و در آن زمان ممکن است درست بوده باشد. برخی از تلویزیون‌‌های رنگی در آن زمان تشعشعات زیادی ساتع کرده که می‌توانست موجب آسیب رسیدن به چشم شود اما این مشکل دیرزمانی است برطرف شده و تلویزون ها و مانتیورهای امروزی تقریبا بی خطرند. اگر تمایل دارید برای تماشای تلویزون خیلی نزدیک به صفحه نمایش بنشینید، ممکن است لازم باشد برای تشخیص نزدیک بینی چشمهایتان نزد ‌پزشک بروید اما نزدیک تلویزیون نشستن شما را عینی نمی‌کند.

باور 9: باید در روز حداقل 8 لیوان آب بنوشید.

به طور کلی، بدن ما معمولاً کم‌آب نیست و به خوبی می‌تواند سطح آب داخل خود را تنظیم کند. باور 8 لیوان آب در روز از سال 1945 شروع شد که هیئت تغذیه شورای ملی تحقیقات امریکا عنوان کرد افراد بزرگسال باید در روز دو و نیم لیتر آب مصرف کنند (تقریباً برابر با 8 لیوان). البته رسانه‌ها فقط به گزارش همین جمله اکتفا کردند اما این هیئت در ادامه توضیح می‌دهد که بیشتر این دو و نیم لیتر از موادغذایی تامین می‌شود. این توصیه باید به این شکل تغییر کند: حدود هشت لیوان آب در روز بخورید یا بیاشامید.

باور 10: تا یک ساعت قبل از شنا کردن نباید غذا بخورید.

این باور نادرست احتمالاً بسیاری از بعدازظهرهای تابستان شما را خراب کرده است. اما واقعیت این است که هیچ دلیلی ندارد که بعد از غذا خوردن شنا نکنید. درست است که هر نوع فعالیت شدید بعد از غذا خوردن می‌تواند ایجاد ناراحتی کند (بااینکه خطرناک نیست) اما برای اکثر ما جای نگرانی وجود ندارد. و دل‌درد هر زمانی ممکن است اتفاق بیفتد، چه غذا خورده باشید چه نخورده باشید.